Kentin plana ihtiyacı var

Şehir Plancıları Odası Antalya Şube Başkanı bugün Serbest Kürsü'de
Antalya Türkiye’deki kentleşme sürecinden en fazla etkilenen kentlerimiz arasındadır. Nüfus artışı, göç, turizm sektöründeki gelişme ve yatırımlar, ekonomik faaliyetlerdeki çeşitlilik ve uzmanlaşma, yaşam koşullarındaki değişiklikler, arazi değerlerindeki artışla değişen talep ve istekler kentimizin sosyal, ekonomik, fiziksel anlamda değişim ve dönüşüm geçirmesine neden olmaktadır. Bu süreçte kent mekansal olarak yayılmakta, kentsel alan kullanımları farklılaşmakta, tarım alanları kentsel alana dönüşmekte, açık ve yeşil alanlar, kıyılar yapılaşma baskısı altında kalmakta, ulaşım ve çevre sorunları baş göstermektedir. Nüfus büyüklüğü bakımından Türkiye’nin 5. büyük kenti olan Antalya İlinin toplam nüfusu TÜİK 2019 Nüfus verilerine göre 2.511.700’dür. Nüfus artış hızı 2018-2019 yılları arası % 3.52 ‘dir. Antalya’da nüfus artış hızı 2017 yılından itibaren tekrar artışa geçmiştir. Nüfus yoğunluğu her geçen yıl artan kentimizde kilometrekareye düşen kişi sayısı 124 ile ülke ortalaması olan 108 kişinin üzerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla kentlerimizdeki demografik yapıyı ve göçleri iyi analiz etmek gerekmektedir. Planlamanın en önemli verisini oluşturan nüfus yapısı ve değişimi çok çeşitli parametrelerle sorgulanabilir mekansal veri haline dönüştürülmelidir. Bu doğrultuda; Antalya kentinin bilimsel ve teknik verilerle şekillenecek, kentin ekonomik, kültürel, sosyal, mekansal gelişmesini sürdürülebilir kılmaya yönelik il bütününde üst ölçekli kent planlama politikalarına ihtiyaç vardır. Antalya ilçelerindeki nüfus verilerinin doğru yorumlanması, il genelinde bütüncül politikaların oluşturulması, turizm, tarım , sanayi gibi sektörel politikaların ve kentsel dönüşüm, konut, çevre politikalarının planlama stratejilerine doğru aktarılması için önemli bir veriyi oluşturmaktadır. Antalya’da en fazla nüfusa sahip ilçe 556.033 kişi ile Kepez ilçesi bunu sırasıyla 510.368 kişi ile Muratpaşa ilçesi, 327.503 kişi ile Alanya ilçesi olmuştur. Nüfusu en az ilçe 3.032 ile İbradı’dır. 2018- 2019 yılları nüfus artış hızı incelendiğinde Nüfus artış hızı en fazla olan ilçe % 6,75 ile Kemer ilçesi’dir. Bunu sırasıyla % 4.86 ile Alanya ilçesi ve % 4,59 ile Kepez ilçesi izlemektedir. Nüfus artış hızı en düşük ilçe % 0,84 ile Finike ilçesidir. En fazla Nüfus azalması hızına sahip ilçe -%16,2 ile Ibradi ilçesi gelmektedir. Yerleşimlerin doğal ve kültürel yapısı, gelişme dinamikleri göz önünde alınarak nüfus değişimleri iyi analiz edilerek sektörel planlamaların yapılması, turizm, tarım, sanayi stratejilerinin belirlenmesi ve planlama çalışmalarına aktarılmasına ihtiyaç vardır. Nüfus azalmasının en fazla görüldüğü Akseki, Gündoğmuş ve İbradi ilçeleri için kırsal turizm politikalarına, yerel kültürel gelişmeye olanak sağlayacak kırsal planlama politikalarına ihtiyaç bulunmaktadır. Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması için bölgelerin rekabet gücünün artırılması, ekonomik ve sosyal bütünleşmenin güçlendirilmesi doğrultusunda çalışmaların yürütülmesi gerekmektedir. Kent içerisinde nüfus yapısındaki değişkenlikler yerel ölçekte hizmetlerde verimliliğinin artırılması için önemli verilerin başında gelmektedir. Kentsel Hizmetlerden (sosyal, kültürel, sağlık, eğitim v.s.) kentlinin yaşlı, genç, çocuk, kadın, engelli, dezavantajlı tüm kesimin eşit ve etkin yararlanması, kentsel hizmetlere erişilebilirliğinin arttırılması, mahalle ölçeğinde yaşam kalitesinin yükseltilmesine yönelik çeşitli programların ve projelerin oluşturulması gerekmektedir. Kentimizde Nüfus Artışıyla birlikte kontrolsüz gelişen kentsel yayılmanın planlamada doğal eşiklerle sınırlandırılması ve doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanması gerekmektedir. Kentlerin büyümesi, ekonomik ve sosyal gelişmenin yanında çevresel tedbirlerin alınmasını gerekli kılmaktadır. Çevre koruma ve geliştirme ile kentlerin gelişmesi için gerekli yatırım ve hizmetlerin ekonomi politikalarıyla birlikte ele alınmasıyla üretim yönünden fırsata çevrilmesi mümkün olabilecektir. Çevreye duyarlı planlama yaklaşımı geliştirilmelidir. Antalya çok zengin doğal ve kültürel kaynaklara sahip bir kenttir. Çevresel kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanması, kentsel yayılmanın kontrollü olması, kentsel rantın açık ve yeşil alanlar, orman ve tarım alanları, kıyılar ve doğal kaynakları yok etmesinin ve farklı kullanımlara dönüştürülmesinin engellenmesi gerekmektedir. Artan nüfusun yaşam kalitesini bozulmaması için, daha sağlıklı çevrelerde yaşamak için İklim değişikliğinin etkilerini azaltacak, atık yönetimi, enerji etkin planlama, gürültü, görsel, hava ve su kirliliğinin oluşmasının önlenmesi gerekli yasal denetimlerin ve kararların alınması önem taşımaktadır. İnsan odaklı kalkınma anlayışıyla bireylerin üreterek gelir elde edebileceği, yeni bilgi ve teknolojilere uyum sağlama becerilerini geliştirebileceği, sosyo-ekonomik yaşama daha aktif katılım sağlayabileceği ortamların oluşturulması; toplumsal refahın yaygınlaştırılması doğrultusunda şehirlerin ve kırsal alanların daha iyi iş fırsatları ve yaşam ortamları sunabilir hale getirilmesi sağlanmalıdır.

Şehir Plancıları Odası Antalya Şube Başkanı Dr. Ebru Manavoğlu